ABD’de 20 Ocak’tan başkanlığa geçecek olan Donald Trump, görevdeki ilk gününde yasadışı göç ve uyuşturucu ticaretini durdurmak amacıyla en büyük ticaret ortakları olan Meksika ve Kanada’dan gelen tüm ürünlere %25, Çin’den gelen ürünlere ise %10 ek gümrük vergisi uygulanacağını bildirdi.
Trump, kendi sosyal medya platformu olan Truth Social’daki bir paylaşımında, “20 Ocak’ta, ilk icra emirlerimden biri Meksika ve Kanada’dan ABD’ye gelen tüm ürünlere %25 gümrük tarifesi uygulamak ve saçma açık sınırları durdurmak için gerekli tüm belgeleri imzalayacağım” dedi.
Trump, başta kronik ağrı tedavisinde ve anestezi amacıyla kullanılan ilaç türü fentanil olmak üzere, uyuşturucu ve sınırı yasadışı yollardan ülkeye giren göçmenleri engelleyene kadar gümrük vergilerinin yürürlükte kalacağını belirtti.
Seçilmiş başkan Çin konusunda ise Pekin’i Meksika’dan ABD’ye geçen yasadışı uyuşturucu akışını durdurmak için yeterince güçlü adımlar atmamakla suçladı. Ekim ayında yayınlanan bir araştırma yasadışı fentanilin büyük ölçüde gizli Meksika laboratuarlarında pişirilen Çin kimyasallarından üretildiğini ortaya koydu.
Bu da uyuşturucu kaçakçılarının gerekli kimyasalları dünyanın öbür ucuna taşımasını gerektiriyordu. Ancak karteller bu kimyasalları Çin’den Meksika’ya kaçırmak için önce ABD’ye ithal etmek gibi akıllıca bir yol kullanmaya başlamıştı.
“Hiç kimse bir ticaret savaşını ya da bir tarife savaşını kazanamaz”
Çin’in Washington Büyükelçiliği sözcüsü Liu Pengyu haberin ardından yaptığı açıklamada “ABD’nin Çin’e yönelik gümrük vergileri konusunda Çin, ÇinABD ekonomik ve ticari iş birliğinin doğası gereği karşılıklı yarar sağladığına inanmaktadır. Hiç kimse bir ticaret savaşını ya da bir tarife savaşını kazanamaz” değerlendirmesinde bulundu.
Liu ayrıca Biden ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping arasında geçen yıl varılan bir anlaşmanın ardından Çin’in uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele konusunda adımlar attığını söyledi. Yeni gümrük vergisi tehdidi, ABD-Meksika-Kanada Ticaret Anlaşması’nın şartlarını ihlal ediyor gibi görünüyor. Trump imzaladığı bu anlaşma 2020 yılında yürürlüğe girmiş ve üç ülke arasında büyük ölçüde gümrüksüz ticareti devam ettirmişti.
Otomobil ve teknoloji devleri etkilenebilir
Eleştirmenler Donald Trump’ın gümrük vergilerinin Amerikalı tüketiciler için daha yüksek fiyatlara ve küresel ekonomik istikrarsızlığa yol açabileceğini söylüyor. Özellikle Meksika’dan gelen otomobillerin ülkeye girmesini engellemeye kararlı olduğunu belirten Trump bazı ithal otomobillere %200 gümrük vergisi uygulamakla tehdit etti. Öte yandan elektronik, çelik ve ilaç gibi malların Çin’den ithalatının dört yıl içinde aşamalı olarak durdurulmasını öneriyor.
Kanada Ticaret Odası başekonomisti Stephen Tapp, “Bu Kanada ekonomisi için inanılmaz büyük bir şok olur ama aynı zamanda ABD’nin kendi ayağına kurşun sıkması anlamına gelir” uyarısında bulundu. Kanada Otomotiv Parçaları Üreticileri Birliği Başkanı Flavio Volpe ise “Bu taktiklerle nasıl başa çıkacağımızı öğrenmeliyiz. Amerikalı tüketiciler Meksika ile güney sınırında yaşanan bir sorun nedeniyle Kanada kamyonetlerine, petrol ve gazına %25 daha fazla para ödemeyecek.
ABD ordusu Quebec’ten gelen alüminyuma güveniyor” dedi. Japon otomobil üreticilerinden Honda, Meksika’daki üretiminin %80’ini ABD’ye sevk ediyor. Bir şirket yöneticisi daha önce yaptığı açıklamada ABD’nin Meksika’dan gelen otomobillere kalıcı gümrük vergisi uygulaması halinde Honda’nın üretimini kaydırmayı düşünmek zorunda kalacağı uyarısında bulunmuştu.
Nissan’ın ABD pazarına yönelik bazı modelleri için Meksika’da iki fabrikası bulunurken Toyota da çoğunu ABD’ye ihraç ettiği Tacoma kamyonetlerini Meksika’daki iki fabrikada üretiyor. Alman otomobil üreticisi Volkswagen geçen yıl Meksika’dan ABD’ye ihraç etmek üzere 350 bin otomobil üretmişti. ABD’li elektrikli araç üreticisi Tesla ise Çinli tedarikçilerini 2023 yılında Meksika’daki Gigafactory’ye tedarik sağlamak üzere Meksika’da tesis kurmaya teşvik etmişti. Diğer taraftan teknoloji devlerinden Samsung, LG Electronics, Lenovo; çip üreticilerinden ise Foxconn ve Nvidia’nın Meksika’da fabrikaları bulunuyor.
PİYASALARDA DALGALANMALAR GÖRÜLDÜ
Donald Trump’ın Kanada ve Meksika’yı ABD’ye yapılan tüm ithalata %25 gümrük vergisi uygulamakla tehdit etmesinin ardından dolar başlıca rakipleri karşısında yükseldi. Hisse senetleri, hedge fon yatırımcısı Scott Bessent’in Hazine Bakanı olarak aday gösterilmesinin ardından bir önceki seanstak küresel çaptaki güçlü kazanımların ardından zayıf seyretti. Dolar, haberin ardından %1,6 artışla 20,600 Meksika pesosuna yükselirken ve %0,84 artışla 1,4103 Kanada doları oldu. Yen karşısında ise %0,14 değer kazandı ve 154,43 yen oldu. Diğer taraftan Japonya’nın Nikkei borsası %1,5, Şanghay Bileşik Endeksi %0,2 ve ABD hisse senedi vadeli işlemleri %0,3 düştü. Vergi haberi sonrası Avustralya ve Yeni Zelanda dolarları da sert bir şekilde değer kaybetti.
Avustralya doları %1 düşüşle ağustos başından bu yana en düşük seviye olan 0,6438 dolara gerilerken, Yeni Zelanda doları ise %0,6 düşüşle son bir yılın en düşük seviyesi olan 0,5812 dolara geriledi. Bakır fiyatları da güçlenen dolar ve Trump’ın Çin ürünlerine daha fazla gümrük vergisi uygulama taahhüdünün etkisiyle düşüş yaşadı. Londra Metal Borsası’nda (LME) üç aylık bakır %0,4 düşüşle metrik ton başına 9.010,50 dolar olurken, Şangay Vadeli İşlemler Borsası’nda en çok işlem gören ocak ayı bakır kontratı %0,1 düşüşle ton başına 73.900 yuan (10.187,48 dolar) oldu.
Altın fiyatları ise bir önceki seansta %3’ten fazla düştükten sonra dün ons başına 2.624,41 dolarda sabit kaldı ve fiyatların 18 Kasım’dan bu yana en düşük seviyeye ulaştığı seans başındaki kayıplarını telafi etti. Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck, Donald Trump’ın gümrük vergisi açıklamasının ciddiye alınması gerektiğini söyledi. Habeck, Avrupa ve Almanya’nın bir ticaret savaşında herkesin kaybetmemesini sağlamak için şimdi ABD ile görüşmeler yapması gerektiğini belirtirken Avrupa Birliği’ni birlik olmaya çağırdı.
