2024 yılı dünya nüfusunun neredeyse yarısını temsil eden ülkelerin seçmenlerinin sandık başına gittiği bir yıl oldu. 60’tan fazla ülke liderlerini seçerken demokrasi tarihinde bu bir ilkti. Artan fiyatlar nedeniyle sarsılan, kültürel konularda bölünen ve siyasi duruma kızan pek çok ülkedeki seçmenler görevdeki liderleri cezalandırdı, hatta görevden aldı.
Her seçim yerel faktörlere göre şekillenirken, ekonomik zorluklar dünya genelinde tutarlı bir temaydı. Salgın sonrası küresel fiyat artışları dalgasından önce de birçok ülkede ekonomik kaygılar yaygın olmasına rağmen, bu yılki seçimlerde enflasyon özellikle önemli bir konuydu.
Araştırma şirketi Pew Research Center, 2024’te anket yapılan 31 ülkede, yetişkinlerin ortalama %54’ünün ülkelerinde demokrasinin işleyişinden memnun olmadığı bildirdi.. Joe Biden ve İngiltere’deki Muhafazakarlar kötü bir yıl geçiren tek iktidarlar değildi. Nisan ayında Güney Koreli seçmenler muhalefetteki Demokrat Parti’ye Ulusal Meclis’te çoğunluğu vererek Halkın Gücü Partisi’nden Başkan Yoon Suk Yeol’u kontrol altına aldı.
Başkan Yoon aralık ayı başında aldığı ve yalnızca 6 saat süren sıkıyönetim kararıyla Ulusal Meclis tarafından oybirliğiyle görevden alındı. Ana muhalefetteki Demokratik Parti ise Yoon yerine devlet başkanlığına vekalet eden Başbakan Han Duck-soo için azil süreci başlatılacağını bildirdi. Aralarında Gana, Panama, Portekiz ve Uruguay’ın da bulunduğu çeşitli ülkelerde farklı ideolojik çizgilerdeki muhalefet partileri iktidara geldi.
Aşırı sağın yükselişi
Almanya’da 8 Aralık 2021’te göreve gelen Sosyal Demokrat Partisi (SPD), Yeşiller ve Hür Demokratik Partiden (FDP) oluşan 3 partili federal hükümette sona gelindi. Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Federal Meclis’te güvenoyu alamaması üzerine ülkede erken seçim süreci başladı. Normal şartlarda 28 Eylül 2025’te yapılması planlanan seçimler, 23 Şubat’ta yapılacak. Birçoğu keskin göç karşıtı platformlarda kampanya yürüten sağ popülist partiler, bu yılki Avrupa parlamentosu seçimlerinde zemin kazandı. Fransa’da bu yılki parlamento seçimlerinde sol ve merkez partiler birlikte çalışarak Marine Le Pen’in sağ popülist Ulusal Ralli’sini iktidardan uzak tuttu. Ancak Le Pen’in partisi yine de Ulusal Meclis’te sahip olduğu sandalye sayısını önemli ölçüde arttırdı.
Diğer taraftan, Michel Barnier hükümetinin muhalefetin gensoru önergesi ile düşürülmesinin ardından Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından 13 Aralık’ta Başbakan olarak atanan François Bayrou yeni hükümeti kurdu. Avusturya’da aşırı sağcı Özgürlük Partisi eylül seçimlerinde oyların %29’unu alarak diğer tüm partilerden daha yüksek bir oy oranına ulaştı. Romanya’daki parlamento seçimlerinde üç aşırı sağcı parti güçlü bir performans sergiledi. Almanya için Alternatif (AfD) İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Almanya’da bir eyalet seçimini kazanan ilk aşırı sağcı siyasi parti oldu.
İktidar partilerin güç kaybı
Başka yerlerde, görevdeki partiler iktidarda kalmaya devam etti ancak yine de önemli gerilemeler yaşadı. Güney Afrika’da ise Nelson Mandela’nın partisi ilk kez çoğunluğu kaybetti. Japonya’nın Liberal Demokrat Partisi ve koalisyon ortağı Komeito parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti. Fransa’da Macron’un erken seçime gitme kararı geri tepti ve merkezci Ensemble ittifakı hem solcu Yeni Halk Cephesi’ne hem de sağcı Ulusal Ralli’ye karşı zemin kaybetti.
■ YILIN KAZANAN LİDERLERİ
✸Seçim sürecinde iki suikast girişiminden sağ kurtulan ABD’nin eski başkanı Donald Trump, 2020 seçimlerini kaybetmesi sonrasında bu sene yeniden başkan seçilirken, ikinci kez koltuğa oturma hakkı kazandı. Cumhuriyetçiler Kongre’nin her iki kanadında da çoğunluğu kazandı.
✸ABD’nin aksine İngiltere’de siyasi güç sola kaydı. Ülkede temmuz ayında gerçekleşen genel seçimlerde Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi, 14 yıllık Muhafazakar Parti dönemini sona erdirdi.
✸Hindistan’da Başbakan Narendra Modi’nin popülist milliyetçi partisi BJP üst üste üçüncü kez zafer kazanırken oy oranında büyük gerileme görüldü.
✸Rusya’da mart ayında gerçekleşen devlet başkanlığı seçimlerinde ise beklendiği üzere bir sürpriz yaşanmadı ve mevcut başkan Vladimir Putin oyların yaklaşık %88’ini alarak 5’inci kez Rusya Devlet Başkanı seçildi.
