Hollanda’da kurulu Ekonomik Politika Analiz Ofisi’nin (Centraal Planbureau, CPB) verilerine göre, küresel ticaret yüksek faiz oranlarının dünya genelinde mal talebini etkilemeye başlamasıyla son üç yılın en hızlı düşüşünü kaydetti. CPB’nin “World Trade Monitor” raporuna göre, küresel ticaret temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,2 düşerken, bu pandeminin ilk aylarından bu yana görülen en sert düşüş oldu. CPB haziran ayındaki düşüşü yüzde 2,4 olarak açıklamıştı. Pandemi sonrası dönemde tedarik zinciri sıkıntılarının aşılmasıyla bir süre güçlü yükseliş trendine giren küresel ticaret, daha sonra yüksek enflasyon ve merkez bankalarının faiz artırımlarıyla birlikte zayıflamaya başladı.
CPB’nin verilerine göre, dünyanın en büyük mal ihracatçısı olan Çin, yıllık yüzde 1,5’lik bir düşüş kaydederken, en belirgin gerileme yüzde 2,5 ile Euro bölgesinde görüldü. ABD’deki düşüş yüzde 0,6 olarak açıklandı. Yeni ihracat siparişlerini izleyen S&P Global Satın Alma Yöneticileri Endeksi verileri de ABD, Euro bölgesi ve İngiltere genelinde Ağustos ve Eylül aylarında keskin bir düşüşe işaret ediyor.
Önümüzdeki aylarda faiz oranlarının daha da artması beklenmese de merkez bankalarının, fiyat istikrarı üzerindeki baskıların azaldığına dair güçlü kanıtlar görülene kadar borçlanma maliyetlerini aşağı çekme ihtimali de bulunmuyor. Analistler, kredi koşulları hafifleyene kadar ihracat üzerindeki baskıların devam etmesini bekliyorlar. Capital Economics analisti Ariane Curtis yüksek faiz oranlarının belirli mallara olan talep üzerindeki olumsuz etkilerinin henüz tam olarak görülmediğini, gecikmeli etkinin birkaç ay daha kendini göstereceğini ve küresel ticaretteki gerilemenin henüz en dibi görmemiş olabileceğini söylüyor. Curtis’e göre genellikle kredi borçlanmasıyla alınan araba, mobilya ve sermaye mallarının talebi en çok zayıfl ayacak gruplar olabileceğini de belirtiyor. Finansal hizmetler sunan Jefferies’in ekonomisti Mohit Kumar da, ticaretin küresel ekonomik büyümedeki eğilimi takip edeceğini ve önümüzdeki dönümde bütün büyük ekonomilerde yavaşlama beklediğini söylüyor.
CPB ayrıca, küresel sanayi üretimin bir önceki aya kıyasla %0,1 düştüğünü, en belirgin düşüşün Japonya, euro bölgesi ve İngiltere’deki üretimdeki görüldüğüne de dikkat çekiyor. ABD’de sanayi üretiminin %0,7 artması dünyanın en büyük ekonomisi için yumuşak iniş umutlarını ve resesyona girilmeden enflasyonun tolere edilebilir seviyelere geri döneceği beklentisini artırdı.
UNCTAD yılın ikinci yarısı için uyarmıştı
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) haziranda yayınladığı küresel ticaret güncelleme raporunda küresel ticari aktiviteyle ilgili olarak bu yılın ikinci yarısına ilişkin uyarılarda bulunmuştu. Raporda küresel mal ve hizmet ticareti büyümesinin 2023’ün ilk çeyreğinde toparlandığı, ancak yılın ikinci yarısına dair beklentilerin karamsar olduğu belirtilmişti. UNCTAD bu yılın ikinci yarısı boyunca küresel ticaret üzerinde olumsuz etkilere neden olabilecek faktörleri savaş ve jeopolitik gerilimler, zayıflayan küresel ekonomi, ticareti kısıtlayıcı önlemlerde potansiyel artış, yavaşlayan sanayi üretimi, enflasyon, emtia fi yatları ve yüksek faiz oranları şeklinde sıralamıştı. Hizmetlere ilişkin artan talep, yeşil dönüşümü destekleyen ticaret ve nakliye maliyetlerinin düşük kalmaya devam etmesi ise olumlu faktörler olarak görülüyordu.
