Nihat DELİBAŞI
İzmir zorlu bir yılı geride bıraktı. Şirket kuruluşları ve yeni yatırımlar bakımından önemli artışlar gerçekleşmedi. Ancak ihracatta, Türkiye ortalamasının üzerinde bir performans gösterdi. 2023’te “daha iyi bir yıl” beklentisi var. Bu beklentinin nedeni, özellikle yeni altyapı yatırımlarının devreye girecek olması. Bu yatırımların meyveleri bu yıldan itibaren toplanacak. Halen ilde 14 OSB, 4 teknokent ve 7 sanayi sitesi var.
İzmir’i, tarım ve tarıma dayalı sanayinin merkezi yapacak projelerde sona gelindi. 2023’te yatırımı başlaması planlanan Dikili Tarıma Dayalı İhtisas Sera, Bayındır Tarıma Dayalı İhtisas Çiçekçilik ile Kınık Tarıma Dayalı İhtisas OSB faaliyete geçtiğinde; toplamda 8,7 milyar TL yatırım ile yaklaşık 3,9 milyon metrekare alanda, 6 bin 100 kişiye istihdam sağlanacak. Alt yapı bakımından bir başka önemli gelişme de Kemalpaşa Lojistik Köyü yatırımı.
Kamulaştırılan 1,3 milyon metrekarelik alanın en verimli şekilde kullanılması için İzmir Ticaret Odası (İZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) ve İzmir Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’nın ortaklığında 50 milyon TL sermaye ile İzmir Kemalpaşa Lojistik Merkezi Tır Gümrük İşletmeleri AŞ’nin kuruluşu 20 Aralık’ta tamamlandı. İnşaatı 3 ay içerisinde bitirilecek. Merkezde; işletme binası, gümrük, Tarım İl Müdürlüğü birimi, acente ofisleri, geçici depolama alanı gibi birçok fonksiyon yer alacak.
İhracatı yüzde 17 arttı
İzmir’in 2021 yılı ihracatı, 2020 yılına göre % 27 artış göstererek, 14 milyar 737 milyon dolar olmuştu. Bu rakamla İzmir, 2021 yılında değer bazında en fazla ihracat yapılan iller sıralamasında İstanbul’un ardından ikinci sırada yer almıştı. 2022’de İzmir’in ihracatı 17 milyar 244 milyon dolara ulaştı. Bu rakam 2022’de toplamda 31 milyar 417 milyon dolar olan Ege Bölgesi ihracatının yüzde 54’üne denk geliyor. İzmir, ihracatta yüzde 17 artışla, Türkiye ortalamasının (yüzde 12,9) üzerinde bir performans gösterdi. Ege Serbest Bölgesi ve İzmir Serbest Bölgesi, İzmir’in ihracatına 3 milyar 28 milyon dolarlık katkı sağladı.
İZTO Başkanı Mahmut Özgener: İzmir büyümede Türkiye ortalamasının üstüne çıktı
TÜİK’in açıkladığı il bazında milli hasıla verilerine göre İzmir, Türkiye büyümesine İstanbul ve Ankara’dan sonra en fazla katkıyı gerçekleştiren il oldu. 2020 itibariyle İzmir; 307 milyar TL ile Türkiye ekonomisinden yüzde 6,1 pay alırken, 2021’de 462 milyar TL ile ülkemiz ekonomisinden aldığı payı yüzde 6,4’e çıkardı. İzmir bu süreçte yüzde 14,1’lik büyüme ile Türkiye ortalamasının üzerine çıktı.
2004’den 2021’e kadar olan süreci değerlendirdiğimizde İzmir 2013’de kişi başına milli gelirde 14 bin 450 dolar ile zirveye vardı. Geçen 8 yılda yaklaşık 3 bin dolarlık bir kayba uğradı. Son iki yılda kentimizde pozitif bir geri dönüş var. Bunun kalıcı olup olmadığını görebilmek için 2022 yılı Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) rakamları test niteliğinde olacak. 2020 yılından 2021 yılına sanayi sektörü yüzde 23,5, imalat sanayi yüzde 25, inşaat sektörü yüzde 11,6, hizmetler sektörü yüzde 18, bilgi ve iletişim sektörü yüzde 21,6 ve diğer hizmetler sektörü de yüzde 13,8 büyüdü. Kemalpaşa Lojistik Köyü İzmir’e değer katacak. Kamulaştırılmış 1,3 milyon metrekarelik alanın en verimli şekilde kullanılması için 50 milyon TL sermaye ile İzmir Kemalpaşa Lojistik Merkezi Tır Gümrük İşletmeleri AŞ’nin kuruluş işlemleri tamamlandı. İnşaat faaliyetleri 3 ay içerisinde bitirilecek.
2022 yılı, zorlu bir dönemi aşmamızla birlikte gıda ve enerji güvenliği, arz-talep dengesizlikleri, tedarik zincirlerindeki bozulmalar, enflasyon ve gelir adaletsizliği gibi sorunları beraberinde getirdi. 2023 yılını da, aynı şekilde, durduğumuz yeri ve yakın geçmişten hissetmeye devam ettiğimiz olumsuz etkileri doğru tahlil edip; daha iyi bir gelecek planlamak için gayret göstererek karşılayacağız. 2023’ün, birikmiş sıkıntılarımızın ve artan beklentilerimizin çözümleriyle geldiği, bununla birlikte derinleşen bir değişim ve dönüşümün yaşanacağı bir yıl olacağını öngörüyoruz. Bu yıl öne çıkan projelerimizi Kemalpaşa Lojistik Merkezi, Tarıma Dayalı İhtisas OSB’ler ve Torbalı Mobilya OSB sayabiliriz. Makine ve teçhizat hariç metal eşya sanayi sektöründe İzmir’de yapılacak yatırımların da bölgesel teşviklerden yararlanabilecek olması özellikle temiz enerji ve temiz teknolojiler sektöründe öne çıkan İzmir için önemli bir gelişme.
Kapanan şirket sayısında yüksek artış oldu
Geçtiğimiz yıl, İzmir’de yatırım artışı düşük kaldı. 2021 yılının tamamında 22,7 milyar liralık yatırım projesi için teşvik belgesi alınmıştı. 2022’de ilk 11 ay itibariyle belge alınan yatırımların değeri 26 milyar lira oldu. Yılın son ayı da 2 milyar lira civarında yeni yatırım tahmini ile 2022’nin 28 milyar lira civarında kapanacağı anlaşılıyor. 2022’nin ilk 11 ayı, geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında belge sayısında yüzde 19,7, yatırım değerinde yüzde 23,6 artış olduğu görülüyor. Bu artışlar önemli ancak yatırım maliyetlerindeki artış, enflasyon etkisi düşünüldüğünde yetersiz kaldığı anlaşılıyor.
Türkiye rüzgâr enerjisi üretiminin yaklaşık yüzde 20’si İzmir’de gerçekleşiyor. RES’lerde toplam kurulu güç bin 300 megavatı geçiyor. Kente yapılan rüzgâr yatırımı 2 milyar doları aştı. İzmir ve çevresinde ekipman üretimi konusunda geniş bir ekosistem ve tedarik zinciri oluşmuş durumda. Bu alanda ihracatın yüzde 70’i de İzmir’den yapılıyor. Yeni yatırımlar da geliyor. Dirinler Döküm, Kınık OSB’de 170 milyon TL’lik yatırımla rüzgar türbinlerinin 30 – 35 tonluk parçalarının imalatını gerçekleştirecek. Menderes Tekstil, 398 milyon liralık yatırımla RES kuracak. RSC Elektrik, 135,4 milyon liralık yatırımla JES kuracak. CS Wind Turkey’in 318 milyonluk yatırımının konusu rüzgar tribünü çelik kulesi üretimi.
İzmir’de Kasım 2022’de belge alan iki büyük yatırım daha var. MLHS İnşaat Turizm AŞ, 2,3 milyarlık yeni bir yatırım başlatıyor. Bu yatırımla 500 kişilik huzurevi, yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezi kurulacak. Ravago Petrokimya da 359 milyon liralık yatırım başlatıyor.
Büyükşehir’in anketinde ‘ekonomi’ vurgusu
İzmir Büyükşehir Belediyesi, yılın son günlerinde yaptırdığı anket sonuçlarını paylaştı. ‘İzmir Büyükşehir Belediyesi Tüketim Tercihleri ve Ekonomik Yapı Araştırma Raporu’nda 28 Ekim 2022 ve 11 Kasım 2022 tarihleri arasında kentin 30 ilçesinde bin 67 kişi ile yapılan görüşmeler sonucunda hazırlanan rapora göre ankete katılanların yüzde 73,2’si mevcut ekonomik durumunu düşündüğünde yaşamından memnun olmadığını ifade etti. Ankete katılanların yüzde 84,1’i geçen yıla göre daha az alışveriş yaptığını belirtirken, yüzde 64,4’ü geçen yıla göre giyim harcamalarında zorlandığını ifade etti.
Ankette giyim, sosyal ve kültürel harcamalar ile kozmetik harcamaları en fazla düşen ürün kalemleri oldu. Ankete katılanların yüzde 35’i son bir yılda dışarıda yemek yemeyi bıraktıklarını ifade ederken, yüzde 26’lık oran ise dışarıda yemeyi azalttığı bilgisini paylaştı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, anket sonuçlarını yorumlarken “Anketten çıkarttığımız sonuç orta direk diye bir şeyin kalmadığı. Biz şu anda yaklaşık 300 bine yakın vatandaşa sosyal yardım yapıyoruz. Kent nüfusunu dikkate aldığımızda yüzde 9,5’luk oran korkunç bir rakam. Bu iş sosyal yardım ile bitirebilecek bir şey değil. Bambaşka bir şeye ihtiyaç var. Bu tabloyu ancak refahı büyüterek, adil dağılımı sağlayarak değiştirebiliriz” dedi.
