ŞEBNEM TURHAN / MERVE YİĞİTCAN
Merkez Bankası ve yeni ekonomi yönetimi ihracatçının finansmana erişimi için adımlar attı. Reeskont kredi günlük limiti 3 milyar liraya çıkarılırken reeskont kredilerde iskonto oranına sınır getirildi, faizin politika faizinin 1.75 puan üzerine çıkmaması sağlandı. Eximbank ve ticari bankaların limitlerine göre kullandırdıkları reeskont kredilerinde ticari banka tarafında sıkıntılar ise devam ediyor. Bankacılık sektörü kaynakları başvurulara 1-1.5 ay sonra kredi verebildiklerini milyarlarca liralık başvuruların biriktiğini belirtirken, reel sektör temsilcileri ise hem ticari bankalardaki düşük limitler nedeniyle uzayan bekleme sürelerinden hem de politika faizi artırımları nedeniyle reeskont maliyetlerindeki artıştan şikayetçi. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ise İSO toplantısında ticari bankaların reeskont kredilerindeki payının artırılması üzerinde durduklarını söylemişti.
Limit toplamda 10 kat artırıldı
Merkez Bankası, 21 Temmuz ve 12 Eylül tarihlerinde ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi günlük kullanım limitinde yaptığı güncellemelerle günlük limitleri önceki düzeyine göre toplamda 10 kat artırılarak 3 milyar TL seviyesine yükseltti. Ayrıca, reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ilave ihracat bedeli satış koşulu kaldırıldı ve reeskont kredi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdünden, ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları istisna tutuldu. Kasım ayı Para Politikası Kurulu kararı sonrasında ise açıklama yapılarak ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinde iskonto oranı azami yüzde 25,93’te sabit tutuldu.
Reeskont kredilerinde günlük limit 3 milyar lira. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre bu limitin üçte biri ticari bankalarda üçte ikisi ise Eximbank’tan kullandırılıyor. 1 milyar liralık günlük limit bankalara belirli koşullara göre dağıtılıyor. Reel sektör kaynaklarından edinilen bilgiye göre Eximbank şubelerinden reeskont kredi kullanımında başvuru sonrasında en fazla 2 hafta bekleniyor ve krediye erişim sağlanıyor. Ancak bu süre kamu ve özel bankalara gelindiğinde oldukça uzuyor. Gıda sektöründen bir diğer reel sektör kaynağı dün reeskont kredisi için bir kamu bankasına başvurduğunu kredi kullanımı için ona 15 Ocak günü kullanacağının bildirildiğini söyledi. Sektör temsilcisi sürenin epey uzun olduğunu vurguladı. EKONOMİ’ye bilgi veren reel sektör kaynaklarının ortaklaştığı bekleme süresini şöyle, TL reeskont kredisi Eximbank şubelerinden 2 hafta içinde, diğer banka şubelerinden ise 6-8 hafta aralığında geliyor.
Döviz kredisi kullanmak daha cazip
Bir hazır giyim firması sahibi de, Eximbank dışındaki bankalara tahsis edilen limitlerin hemen bitmesinden dolayı krediyi almanın çok uzun sürdüğünü söylerken, “Zaten şu an TL reeskont kredisi maliyet olarak ticari krediden düşük, ancak yine de ihracatçı için o kadar da uygun olmayabilir. TL’nin bir süre daha baskılanacağı düşünüldüğünde, net döviz riski olmayan bizim gibi ihracatçılar yüzde 10’un altında maliyetle döviz kredisi bulursa onu kullanıyor. Çünkü daha mantıklı ve piyasada şu anda döviz kredisine yüzde 7, yüzde 8, yüzde 9 teklif veren bankalar var” ifadelerini kullandı.
Spot kredi yüzde 48 faizle bulunuyor
Kimya sektöründe faaliyette bulunan bir başka iş insanı da, bankalara düşen TL reeskont kredi limitlerinin çok düşük olması nedeniyle bekleme süresinin uzandığını vurgularken, bununla beraber o da şu anki koşulda yüzde 40’a varan maliyetiyle TL reeskontun anormal bir cazibesi olmadığına işaret etti. Bilgi veren iş insanı, “Şu anda spot kredi alsanız yüzde 48 faiz var. Kendi firmam için iki faiz artırımı öncesi TL reeskont kullandım. Ancak bir Eximbank şubesinden 2 hafta önce TL reeskont kredisi için yine sıraya girmiştik. Ancak son faiz artırımından sonra maliyetini yüksek bulduğumuz için, ‘Biz vazgeçtik, sıramızı başkasına kullandırın’ şeklinde dönüş yaptık. Ancak yine de finansmana çok ihtiyacı olanlar maliyetine çok bakmadan bir yoğunluk oluşturuyor TL reeskontta” diyerek görüşlerini paylaştı.
Merkez Bankası ticari bankaların payını artırmayı görüşüyor
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, geçen hafta İSO Meslek Komiteleri Ortak Toplantısı’nda reeskont ve yatırım taahhütlü avans kredilerinin ticari kredi kompozisyonuna hedeflenen yönde önemli bir katkı sunduğunu belirterek, “21 Temmuz ve 12 Eylül’de ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi günlük kullanım limitinde yapılan güncellemelerle günlük limitler önceki düzeyine göre toplamda 10 kat artırılarak 3 milyar lira seviyesine yükseltilmiştir” dedi. TCMB Başkanı Erkan, kredi erişiminde çok önemli bir gelişim sağlandığını söyleyerek PPK sonrası reeskont kredileri ile yatırım taahhütlü avans kredilerine yönelik yeni düzenlemeler yaptıklarını hatırlattı. Erkan şunları söyledi: “Reeskont kredilerinin yüzde 75’inin firmalara ilave teminat maliyeti oluşturmadan verilmesini hedefliyoruz. Bu konuda önemli bir mesafe kaydedildi. Eximbank’ın sermayelendirilmesi ve teminat niteliğinin çeşitlendirilmesi üzerinde ilgili taraflarla çalışıyoruz. Ayrıca, ticari bankalarımızın reeskont kredilerindeki payının artırılması üzerinde de duruyoruz.”
