Barış SEDEF
Türkiye’de bitkisel yağ üretiminin yaklaşık yüzde 46’sını karşılayan ayçiçeğinde geçen yıl 2 milyon tonla üretim rekoru kırıldı. Ancak hasat döneminde destekler konusunda beklediği ilgiyi göremeyen çiftçi ekimden vazgeçti. Ekim alanları yüzde 20 küçülürken son dönemde mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar da rekolte düşmesine neden oldu. EKONOMİ gazetesine bilgi veren Trakya Birlik Genel Müdürü Hakan Çalen, ayçiçeği üretiminde arz talep dengesinin hassasiyetine dikkati çekerek “Bunun en çarpıcı örneğini geçtiğimiz yıl yaşadık. verilen desteklerle tarihi bir ekim alanına ulaşılarak, 2 milyon tonluk üretim gerçekleştirdik. Bu miktar ülke ihtiyacının yüzde 75 ila 80’ine karşılık geliyor. Hasat dönemine geldiğimizde ise sektörde bu üretimi kaldıracak finansal ve fiziki altyapının eksik olması, harman döneminde çiftçilerimizin maliyetleriyle doğru orantılı olarak gelir sunmamıza imkân vermedi. İç Anadolu’da birçok kentte uzun yıllar aradan sonra çiftçimiz ayçiçeği ekmişti, ancak onları zararına satmak noktasına getirdiğimiz için yeni ekim alanlarının çoğunu kaybettik. Arz talep dengesine bağlı bir sorun oluşması ve aynı dönemde ithalat vergi uygulamaları çiftçilerimize beklenen fiyatı sağlayacak düzeyde değildi. Tohumda yüzde 5, yağda yüzde 10 vergi uygulandı. Şu anda vergi oranı tohumda yüzde 27 yağda yüzde 36. Bu nedenle geçtiğimiz yıl birçok bölgede üretim kaybı yaşadık” dedi.
Kuralık artmasında etkili oldu
Ekim alanının yüzde 20 azalmasıyla girilen yeni sezonda bu kez aşırı sıcakların neden olduğu rekolte kaybının da yüzde 15 ila 20’ye ulaştığı bilgisini veren Çalen, yıl sonunda ülke genelinde 1,4 milyon toplam rekolte beklendiğini kaydetti. Trakya’da, özellikle de Tekirdağ havzasında biçilemeyecek tarlaların bulunduğunu belirten Çalen, “Lokal bazda yüzde 80’lere varan üretim kayıpları var. Ancak Türkiye genelinde ayçiçeği ekim alanlarında alan bazlı olarak yüzde 20, verim bazlı da yüzde 25’e varan küçülme bekliyoruz” diye konuştu.
Hasat edilecek ürünlerle birlikte ellerinde yaklaşık 10 aylık stok bulunduğunu belirterek tedarikte herhangi bir sorun yaşanmasını beklemediklerini vurgulayan Çalen, halen 70 kuruş seviyelerindeki desteğin ton başına, 2,5 liraya yükseltilmesinin kuraklıktan kaynaklanan zararı bir nebze telafi edeceğini vurguladı.
Ekim sulak alanlara kayabilir
Trakya özelinde rekolte kayıplarının bu yıl yüzde 50 ila 70 seviyesinde olacağına dikkat çeken Trakya Tohumcular Derneği Başkanı İbrahim Toruk, “Yerli üretimde Trakya’nın payı yüzde 30. Yaz ve kış dönemlerinde mevsimlerin dengesiz bir şekilde seyretmesi, bitkilerin stresini artırdı. Bu durum bölge çiftçilerinin de ciddi zarar görmesine neden oldu. Kuraklık nedeniyle ayçiçeği üretimi sulak alanlara kayabilir. Edirne Ticaret Borsası verilerine göre ayçiçeğin tonu 10 bin 700 iken bu rakam 1 ayda 14 bin 250 TL’ye çıktı” ifadelerini kullandı.
“Devlet borçlar için ek süre tanımalı”
Bu yıl bazı bölgelerde ayçiçeğinde yağ oranının düşeceğini ve bunun alım fiyatına olumsuz yansıyacağını kaydeden Muratlı Ziraat Odası Başkanı Ender Borucu ise “Ayçiçeğinde standart yağ verim oranı yüzde 40 ve üzeri olması gerekiyor. Bu yıl yağ oranı 34 ila 38 arasında bekleniyor. Bu da çiftçinin zararını artıracak. Ayçiçeğinde buğdayda olduğu gibi kuralık sigortası kapsamında ve parsel bazında verilmeli. Borçlar ötelenmeli” dedi.
Kuraklığa karşı tohum geliştirme çalışmaları sürüyor
Bölgede birçok tohum firması ayçiçeğinin stresini azaltmak adına tohumu çeşidi çalışmaları yapıyor. Sarı Tohumculuk Satış ve Pazarlama Direktörü Emre Sarı, “Kuraklığa karşı tohum geliştirme konusunda çalışmalarımız var. Özellikle iklimlerin giderek değişmesi bizlerin bu alandaki çalışmalarımızın artmasını sağladı. Bölgede kuraklık kalıcı hale gelmeye başlıyor, tohum firmaları olarak buna karşı önlem almamız ve Ar-Ge çalışmalarını artırmamız gerekiyor” açıklamalarında bulundu.